Pwq2Tz. Merhaba arkadaşlar size bu yazımızda Türk Dili ve Edebiyatı Konuları hakkında bilgi vereceğiz. Yazımızı okuyarak bilgi sahibi olabilirsiniz. Serveti Fünun Dönemi Türk Edebiyatında Anı nedir? sorusunun cevabı aşağıda sizleri bekliyor. Serveti Fünun Dönemi Türk Edebiyatında Anı Servet-i Fünun’a kadar hatıra, edebiyatımızda yazınsal değeri olan bir tür değildi. Hatıra; seyahat, tarih, biyografi hatta destan ve hikâye türleri arasında kalarak ayrı bir tür olarak gelişememiş ve bu türlerle iç içe geçmişti. Servet-i Fünun Dönemiyle birlikte edebî bir tür olarak ortaya çıkmıştır. Batılılaşmayı ve yenileşmeyi en büyük amaç olarak gören Servet-i Fünun sanatçıları; her alanda Batı’yı örnek alan, Batılı anlayışa uygun eserler vermişlerdir. Bu dönemde, hatıra türü de Batılı örneklerine benzer bir şekilde gelişmeye başlamıştır. Servet-i Fünun sanatçılarının hemen birçoğu anılarını yazmıştır. Servet-i Fünûn döneminde anının, edebiyatçılar tarafından bir araç olarak kullanıldığı görülür. Anılar, Servet-i Fünûn edebiyatçılarının bir araya gelişlerini, hedeflerini, devrin diğer aydınlarıyla olan tartışmalarını içerir. Türk edebiyatında yazınsal değerdeki hatıraları ilk kez Halit Ziya Uşaklıgil yazmıştır. Halit Ziya’nın nesir alanındaki başarısı ve dili kullanma becerisi sayesinde hatıra yazıları da önemli bir öğretici tür haline gelmiştir. » Servet-i Fünun döneminde hatıra anı türü, batılı bir çehreye bürünmüştür. » Genel olarak ağır bir dil anlayışına sahip olan Servet-i Fünun döneminde yazarlar, anı türünde, diğer türlere nazaran daha sade bir dil kullanmışlardır. » Şiir, roman ve hikâyede bireysel temaları işleyen Servet-i Fünuncular, hatıralarında dönemin sosyal ve siyasal olaylarına ışık tutmuşlardır. » Bu dönemde yazılan hatıralarda edebiyat ortamına dair ayrıntıları görmek de mümkündür. Bu dönemde hatıra türüne eser veren sanatçılar; Hüseyin Cahit YALÇIN, Meşrutiyet Dönemi’nin siyasî ve sosyal olaylarını “Siyasî Hatıralar” adlı kitabında anlatır. Servet-i Fünun Dönemi’yle ilgili edebiyat hatıralarını ise “Edebiyat Hatıraları” adlı kitabında toplar. Ahmet İhsan TOKGÖZ’ün iki ciltten oluşan “Matbuat Hatıralarım” adlı anı kitabı vardır. 1888 ile 1914 yılları arasındaki anılarını içermektedir. Mehmet Rauf da farklı gazete ve dergilerde yayımladığı anı türündeki yazılarını “Edebi Hatıralar” adlı kitapta topladı. 10. Sınıf Anı/Hatıra Konu Anlatımı için Tıklayınız 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Konuları için Tıklayınız 10. Sınıfta Yer Alan Diğer Ders ve Konuları için Tıklayınız » Servet-i Fünun şairleri divan edebiyatına karşı olmalarına rağmen divan şiirinin bazı yönlerini kullanmaya devam etmişlerdir. Örneğin aruz ölçüsünü şiirlerinde ustalıkla kullanmışlardır. Sadece Tevfik Fikret'in "Şermin" adlı eserindeki çocuk şiirleri hece ölçüsüyle yazılmıştır. » "Kafiye kulak içindir." anlayışını benimsemişlerdir. » Divan edebiyatının "müstezat" nazım şeklini farklı vezinlerle şiire uygulamışlar, serbest tarzda müstezatlar yazmışlardır. Bunun yanında Batı şiirinden aldıkları sone, terzarima, triyole, balad nazım şekillerini kullanmışlardır. Bu nazım şekilleri edebiyatımızda ilk kez Servet-i Fünun döneminde kullanılmıştır. » Servet-i Fünun şairleri şiiri giderek nesre düzyazıya yaklaştırmışlardır. Divan şiirindeki beyit bütünlüğü yerine konu bütünlüğünü esas almışlardır. Divan şiirinde cümlenin anlamı bir beyit içinde tamamlanmasına karşılık Servet-i Fünun şiirinde uzunluğu birkaç mısra veya beyit devam eden cümleler kurulmuştur. Buna anjambman denir. Dönemin Şairleri Tevfik Fikret, Cenap Şehabettin, Ali Ekrem Bolayır, Hüseyin Siret, Hüseyin Suat, Celal Sahir, Faik Ali Ozansoy, Süleyman Nazif. Mensur Şiir Yazanlar Halit Ziya, Mehmet Rauf. Servetifünun Edebiyatının roman ve öykü alanındaki en önemli ismidir. Önceleri sanat için sanat sonraları toplum için sanat anlayışını savunmuş ve buna uygun eserler vermiştir. Servet I Funun Donemi Roman Ozetleri Derskonum Com Kurtuluş Savaşının olağanüstü funun donemi eserleri. Servet-i Fünûn döneminde anı türünde başarılı eserler verilmiştir. Konusu karı-koca-aşık üçlü ilişkisi olan bu romanda sade ve akıcı bir dille ruhsal çözümlemelere yer verdi. Servet-i Fünun döneminde. Rübāb-ı Şikeste Servetifünun Döneminde yazdığı şiirler Halukun Defteri 1911 Şermin 1915 Fikretin çocuklara hitaben sade bir dille ve hece ölçüsüyle yazdığı eseridir. Roman Eylül Genç Kız Kalbi Ferda-yı Garam. Eserlerinde acıdoğaıstırapaileaşk gibi konuları işlemiştir. Halas Kurtuluş Roman Özeti Mehmet Rauf Serveti Fünun Dönemine ait eserler veren yazar Mehmet Rauf Halas eseri ile de ses getirmiştir. Servet-i Fünun Dönemi sanatçıları gerek sanat anlayışları gerekse Abdülhamit istibdadının getirdiği baskı ve sansür nedeniyletiyatro türüyle fazla ilgilenmemişlerdir. 11 TEVFİK FİKRET 1867-1915 111 Tevfik Fikret Eserleri. Bu başarıyı diğer eserlerinde yineleyemedi. Daudet Goncourt Kardeşler gibi yazarlardan etkilenmiştir. Asıl ününü Servet-i Fünunda tefrika edilen Eylül adlı romanıyla yaptı. Nadide Hayal İçinde Hayat-ı Muhayyel Hayat-ı Hakikiye Kavgalarım Siyasi Hatıralar Edebi Hatıralar Serveti Fünun Döneminde Şiir Özellikleri Serveti Fünun döneminde şiir oldukça ön. 12 CENAP ŞAHABETTİN 1870-1934 121 Cenap Şahabettin Eserleri. Her ne kadar öncesinde roman türüne yakın bazı edebi geleneklerimiz olsa da roman türünün ilk örnekleri Tanzimat Döneminde verilmiştir. Servet-i Fünûn Edebiyatı Şiir Roman adlı bu çalışmamızın devamı niteliğinde olan Milli Edebiyat Şiir Roman Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Şiir Roman adlı eserler planlanmış olup çalışmaları devam etmektedir. Tiyatroya büyük destek veren Ahmet Vefik Paşa görevinden alınmış Ahmet Mithat Efendinin yazdığı Çerkes Özdenleri adlı piyesin. Cenap ilköğrenimini Mekteb-i Feyziyede yapar. Ağır kapalı ve sanatlı bir dil kullanmışlardır. 1946da basılan bu roman Türk edebiyatındaki ilk psikolojik romandır. 1 Servet-i Fünun Edebiyatı Sanatçıları. Genç aynı zamanda yeni edebiyatın savunucuları aşağıda vermiş olduğumuz gibidir. Halit Ziya Uşaklıgil anı türünde yazdığı Kırk Yıl Saray ve Ötesi 3 cilt Bir Acı Hikâye adlı eserleri yazarın hayatını ve çevresini aydınlatması bakımından çok önemlidir. Şiirde Batılı nazım biçimleri kullanmıştır. Şiirde alışılmadık bağdaştırmalara yer verdiler. Bu dönem sanatçıları Servet-i Fünun adlı bir fen dergisi çevresinde toplanmış ve Türk Edebiyatında köklü değişiklikler sağlamışlardır. Fulya Hoca farkıyla Türkçe ve Edebiyat öğrenmek artık çok kolay. SERVET-İ FÜNUN EDEBİYAT-I CEDİDE TİYATROSU. Servet-i Fünun devri 1896 senesinde başlamıştır. Halas yani Kurtuluş eseri aslında bir İstiklal Harbi romanıdır. Bu dönem edebiyatımızda ciddi olarak mühim dönemlerden biridir. 2 Nisan 1871de Manastırda doğmuştur. Serveti Fünun Döneminde Roman. Ücretsiz olarak ister video derslerle isterseniz yazılı notlarla pdf slayt konu anlatımla. Toplumsal ve siyasal ortamı Han-ı Yağma 95e Doğru Balıkçılar Halukun Bayramı Hasta Çocuk Tarih-i Kadim Millet Şarkısı Promete Nesrin Sis gibi şiirleriyle eleştirmiştir. Daha fazla bilgi için ayrıca bakınız. Flaubert Hde Balzac A. Servet-i Fünun Döneminde Şiir Servet-i Fünun şairleri. 13 HALİT ZİYA UŞAKLIGİL 1866-1945 131 Halit Ziya Uşaklıgil Eserleri. 1891 yılında kurulan Servet-i Fünun topluluğu şiir roman öykü hatıra biyografi mektup ve deneme türünde birçok kitap yazmıştır. Şehbal Yahut İstibdatın Son Perdesi1908 Dram Deva-yı Aşk1910 Komedi Hulle Yahut Kabakçı Ferhat Ağa1910 Komedi Çifteli Mikroplar1920 Komedi Küçük Beyler Yahut Derse Devam Edelim1920 Komedi Tayyare1927 Okul Piyesi Ahirette Bir Gün1943 Manzum Ana Karnında Son Gece1943 Manzum Kirli Çamaşırlar1910 Kundak Takımları1910 Kayseri. HALİT ZİYA UŞAKLIGİL Türk edebiyatında Batılı anlamda ilk romanları ortaya koyan sanatçıdır. Modern Türk romanının kurucusudurTürk edebiyatında Batılı anlamda ilk roman sayılan eser Mai ve Siyahı yazmıştır. Realizm ve Natüralizm akımından etkilenmiştir. şehik-i tenhayi yalnız hıçkırık teb-i ümmid ümit yarası saat-i semenfam yasemin renkli saatler vb. Serveti Fünun dergisi kapanınca toplum için sanat anlayışına kaydığı görülür. Tâmat Hac Yolunda Avrupa Mektupları Suriye Mektupları Tiryaki Sözleri Yalan Körebe Nesr-i Harp Evrak-ı Eyyam Nesr-i Sulh. Ayrıca Bkz Servet-i Fünun Edebiyatı ve Özellikleri. Onun basılmış eserleri şunlardır. Serveti Fünun Dönemi Edebiyatı Özellikleri Ve Sanatçıları. Osmanli Servet I Funun Edebiyati Edebiyat I Cedide Ilk Ve Tek Osmanli Padisahlari Eserleri Muzikleri Sitesi Kimdir Nedir Ansiklopedi Sozluk 1. Aşağıdakilerden hangisi Servet-i Fünûn dönemi sanatçılarındandır? A Şinasi B Namık Kemal C Ziya Paşa D Recaizade Mahmut Ekrem E Halit Ziya Uşaklıgil 2. ITürk edebiyatında Parnasizmin ilk izleri Servet-i Fünûn Döneminde görülür. II Parnasizm için realizmin şiirdeki şeklidir, diyebiliriz. III Namık Kemal bu akımın önde gelen temsilcilerinden biridir. IV Parnesyenler için biçimsel açıdan “mükemmeliyetçilik” söz konusudur. V Nazım biçimlerinden olan sone de bu akımı benimseyen sanatçılarla birlikte girmiştir. Yukarıda numaralandırılmış yerlerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? AI BII CIII DIV EV 3. Servet-i Fünûn şiiriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A Divan şiirine ait nazım biçimleri bırakılmış, farklı ölçülerde serbest müstezatlar kaleme alınmıştır. B Vatan, millet, hak, adalet, özgürlük gibi kavramlar kullanılmıştır. C Beyit bütünlüğü önemlidir. D Hece ölçüsü kullanılmıştır. E Roman, modern hikâye tiyatro, gazete, eleştiri, anı bu dönemde kullanılmaya başlanılmıştır. 4. Aşağıdakilerden hangisi Servet-i Fünûncuların kullandığı nazım biçimidir? AMısra BSav CTürkü D Sone EKoşma 5. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat I. dönem şiirine ait değildir? A Toplumsal konular ele alınmıştır. B Noktalama işaretleri bu dönemde kullanılmıştır. C “Sanat sanat içindir” görüşü benimsenmiştir. D Gazetecilik oldukça gelişmiştir E Romantizm ve klasisizm akımları etkili olmuştur. 6. İlk özel gazete olan Tercüman – ı Ahval kimin eseridir? A Abdülhak Hamit Tarhan B Ziya Paşa C Namık Kemal D Recaizade Mahmut Ekrem E Şinasi 7. Aşağıdaki yazar-eser eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A Ziya Paşa Tercüme-i Manzume B Abdülhak Hamit Tarhan Validem C Muallim Naci Ateşpare D Şinasi Müntahabatı-ı Eşar E Recaizade Mahmut Ekrem Zemzeme 8. Tanzimat ikinci dönemini başlatan sanatçıdır. “Üstat” olarak tanınır. Muallim Naci’nin göz için uyak anlayışına karşı kulak için uyak anlayışını savunmuştur. Yukarıda tanıtılan Tanzimat sanatçısı kimdir? A Namık Kemal B Recaizade Mahmut Ekrem C Muallim Naci D Ziya Paşa E Şemsettin Sami 9. Aşağıda Ziya Paşa ile verilen bilgilerden hangisi doğrudur? A Vatan şairi olarak bilinir. B Divan şiirindeki hikemi hakimane şiirin son temsilcisi ve halk filozofu unvanını kazanmıştır. C Batılı anlamda ilk fabl örneklerini yazmıştır. D Sanat sanat içindir anlayışını benimsemiştir. E Şiirle ilgili görüşlerini Zemzeme adlı kitabında açıklamıştır. 10. Aşağıdaki temalardan hangisi Tanzimat birinci dönem şairlerinin şiirimize getirmiş olduğu temalardan değildir? A Millet B Özgürlük C Adalet D Sevgi E Vatan 11. Abdülhak Hamit Tarhan ilk eşi Fatma Hanım’ın ölümü üzerine hangi eseri yazmıştır? A Sahra B Makber C Şerare D Harabat E Zafername 12. Aşağıdaki eserlerden hangisi Servet-i Fünûn sanatçılardan birine ait değildir? A Şiir ve İnşa B Şermin C Haluk’un Defteri D Tamat E Elhan-ı Şita 13. I. Tarih-i Kadim II. Rübab-ı Şikeste III. Şermin Yukarıda verilen eserler aşağıdaki sanatçılardan hangisine aittir? A Cenap Şahabettin B Namık Kemal C Mehmet Rauf D Tevfik Fikret E Ziya Gökalp 14. Aşağıdakilerden hangisi Servet-i Fünûn özelliklerinden biridir? A Klasisizm ve romantizm akımından etkilenmişlerdir. B En önemli sanatçıları Ömer Seyfettin ve Ziya Gökalp’tir. C Ağır ve süslü bir dil kullanmışlardır. D Sanat toplum içindir ilkesi benimsenmiştir. E Ağırlıklı olarak hece ölçüsü kullanılmıştır. 15. Servet-i Fünûn’da ilk defa mensur şiire örnek veren yazar aşağıdakilerden hangisidir? A Cenap Şahabettin B Yahya Kemal C Ziya Paşa D Ahmet Haşim E Halit Ziya 16. I. Sone terza-rima gibi yeni nazım şekilleri girmiştir. II. Parnasizm ve sembolizm akımından etkilenmişlerdir III. Sanat toplum içindir ilkesi benimsenmiştir. IV. Yalın ve sade bir dil kullanmışlardır. Yukarıdakilerden hangileri Servet-i Fünûn dönemine ait özelliklerden biridir? A I ve III B I ve II C III ve IV D II ve IV E I ve IV 17. Aşağıdakilerden hangisinde Servet-i Fünûn sanatçıları bir arada verilmiştir? A Tevfik Fikret-Namık Kemal B Tevfik Fikret-Cenap Şahabettin C Cahit Külebi-Orhan Kemal D Muallim Naci-Abdülhak Hamit Tarhan E Ziya Gökalp –Mehmet Akif Ersoy 18. Aşağıdakilerden hangisi Servet-i Fünun şairleri için yanlış bir ifadedir? A Şiiri nesre yaklaştırmaya çalışmışlardır. B Şiirler kafiye göz içindir anlayışına uygundur. C Sanatçılar eserlerinde anlamı bir dizeye sıkıştırmamış, birden fazla dizeye yaymıştır. D Ahenk yaratmada aruz vezninden yararlanırlar ve konunun yapısına uygun aruz kalıplarını kullanırlar. E Türk şiirini nazım şekilleri bakımından modernleştirirler. 19. için yazılan şiirlerden oluşmuştur. ölçüsüyle yazılmıştır. sade ve anlaşılırdır. didaktik ve öğreticidir. Yukarıda özellikleri verilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A Sis B Siste Söyleniş C Elhan-ı Şita D Hürriyet Kasidesi E Şermin 20. Tevfik Fikret …….. adlı şiiri ile İstanbul’u ağır bir dille eleştirmiştir. Bunun üzerine…………………………. “Siste Söyleniş” adlı şiiri ile Tevfik Fikret’e cevap vermiştir. Yukarıdaki boş bırakılan yerlere hangi şıkta verilen kelimeler sırasıyla getirilmelidir? A Asım- Mehmet Akif B Haluk’un Defteri- Ziya Paşa C Han- ı Yağma- Mehmet Emin Yurdakul D Sis- Yahya Kemal Beyatlı E Mai Deniz- Abdülhak Hamit Tarhan CEVAPLAR 1E 2C 3A 4D 5C 6E 7A 8B 9B 10D 11B 12A 13D 14C 15E 16B 17B 18B 19E 20D Servet-i Fünun dönemi 1896 ile 1901 tarihleri arasında var olan, Türk edebiyatının yenilenme sürecinin önemli bir aşamasıdır. Bu süreçte sadece edebiyat dünyamızda bir yenilik arayışı yoktu; siyasî yaşantıda da bir arayış vardı. Bu bakımdan Servet-i Fünun dönemi ayrı bir konu ama Servet-i Fünun dönemine hazırlanmak ayrı bir konudur. Tanzimat döneminden sonra edebiyat dünyamızın en önemli çağdaşlaşma adımı olan Servet-i Fünun’u bu bakımdan iki aşamda inleyeceğiz; Servet-i Fünun dönemine hazırlık ve Servet-i Fünun dönemi. Ardından Servet-i Fünun dergisini inceleyecek, Servet-i Fünun dönemindeki önemli kalem savaşlarını Servet-i Fünun Döneminin Kültürel Zemini ve Servet-i Fünun Dönemini Oluşturan Sosyo – Kültürel EtmenlerServet-i Fünun döneminin bir diğer adının Edebiyat-ı Cedide Yeni Edebiyat dönemi olmasının nedeni, Tanzimat döneminde başlayan yenileşme ve çağdaşlaşma döneminin Servet-i Fünun döneminde en olgun seviyeye gelmesidir. Bu bakımdan bu döneme Yeni Edebiyat dönemi de Fünun dönemini Edebiyat-ı Cedide yapan yani onu yeni edebiyat yapan nedenler şunlardırTanzimat döneminde başlayan roman yazma geleneğinin artık klasik oluşturacak şekilde oturmasıTanzimat döneminde ortaya konan romanlardan farklı roman örneklerinin görülmesiTanzimat döneminde yazılan romanların kimisinde ortaya çıkan “roman mı uzun hikaye mi” tartışmasının Servet-i Fünun dönemi romanlarında olmaması = bunun nedeni de hikaye ve roman geleneğinin bu dönemde tam olarak oturmuş olmasıŞiirde bize ait yeni nazım şekillerinin ortaya atılmasıŞiir ve romandaki somut değişimlerServet-i Fünun sanatçıları, Tanzimat dönemindeki sanatçılar kadar “ özgür” bir siyasi ortamda yetişmediler. Bunun yanı sıra Servet-i Fünun sanatçılarının başarılı olmasını sağlayan faktörler şunlardır40 yılı aşkın bir çağdaş bir sosyo – kültürelTanzimat sanatçılarının hızlı bir şekilde neredeyse lazım olan tüm yenilikleri yapmaları ya da temelini atmaları = böylelikle Servet-i Fünun sanatçıları, bu temelin üzerine yeni bir edebiyatı daha kolay inşa ettiler Gerek şiir gerek düz yazıda Tanzimat sanatçılarının yenileşme dönemi için gerekli atılımları yapmış olmalarıServet-i Fünun dönemi Prof. Dr. Ramazan Korkmaz’ın kaleminden şu şekilde tanımlanır “Yaklaşık 40 yıllık bir Batılılaşma sürecinin çoğu zaman birbirleriyle çelişen insicamsız düşünceleri ile beslenen Servet-i Fünun; köklü, sistematik bir düşünsel altyapısı olmak yerine; parçalanma sürecindeki imparatorluk aydınının Batılı düşünceye yönelik ikinci elden bilgi kırıntıları, devrin yönetimince uygulanan sansürler, sürgünler ve daha çok bu baskı atmosferinin besleyip büyüttüğü kötümser mizaçlara yöneltilen bir edebi toplaşma hareketidir.”Bu aşamada Servet-i Fünun döneminin nasıl bir ailenin çocuğu olduğunu gösteriyor. Servet-i Fünun dönemindeki siyasi ortam hatırlatılarak bu siyasi ortamı edebiyata etkisinden söz eden Prof. Dr. Ramazan Korkmaz bu tanımı şu cümlelerle tamamlıyor “Servet-i Fünun dönemi hakkında yapılan bazı değerlendirmelerde, bu hareketin yalnız Sultan Abdülhamit’in baskıları ile izah edilmeye çalışılır. Ancaklar bu görüşler, her şeyi bir şeyle izah etme kolaylığını ve tek yanlılığını taşıyan eksik bir değerlendirme biçimidir. Devrin siyasi baskılarının sanatçılar üzerindeki yıkıcı etkisini elbette kimse inkar edemez. Fakat sanatın nihayette bir mizacın arkasından dünyayı seyretmek’ olduğunu da unutmamalıyız.” Ramazan Korkmaz, Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı 1839 – 2000, Grafiker Yayınları, Genişletilmiş 5. Baskı Bu satırlarda Prof. Dr. Ramazan Korkmaz, Servet-i Fünun dönemi sanatçılarının karamsar ve içe dönük bir yapıda olmalarının nedenleri arasına siyasal baskıyı yine ilk sıraya alarak; sanatçıların kişiliklerini de ekliyor. Aslına bakarsak Tanzimat sanatçılarının arasında dahi bu ayrım vardır Misalen Namık Kemal, kendi iradesiyle devlet makamından gider çünkü yönetimin kötü olduğunu düşünür. Ziya Paşa da yönetimin kötü olduğunu düşünür ama o, Namık Kemal gibi istifa cesaretini gösteremez. Namık Kemal bu dönemin ateşi iken Ziya Paşa o kadar da cevval Fünun döneminin oluşum dönemlerini,yukarıdaki açıklamalara değinerek iki aşamada inleyeceğiz İlk aşama siyasi ortam; ikinci aşama ise sanatsal Servet-i Fünun Döneminin Siyasi Ortamı30 yıl önce yürürlükten kaldırılan Türk anayasası, 90 harbi bahane edilerek “süresiz tatile çıkarılan” Meclis-i Mebusan, Jön Türklerin askeri ve siyasi baskıları ile 17 Aralık 1908 yılında yeniden yürürlüğe girdi. II. Abdülhamid tarafından 1878 yılında ortadan kaldırılan meşrutiyet rejimi tam 30 yıl sonra yeniden ilan edildi. Bu 30 yıllık süre içinde de II. Abdülhamid’in bir baskı ortamı oluştu. Bu dönemde gazetelerin bir kısmı yayından kaldırıldı, hafiyelik teşkilatı kurarak yönetime karşı gelenler tutuklandı, aydınlar üzerinde bir korku bulutu oluşturuldu. Bu konu üzerinde yine adresinde bulunan “İstibdat Dönemi ve Gelişmeleri” adlı yazıma bakabilirsiniz.Servet-i Fünun, 1896 yılında başlar; baskı dönemi ise 1908 yılında sona ermiştir. Yani 12 yıllık bir baskı dönemi, Servet-i Fünun aydınları için de oluşmuştur. Hoş, elbette bu baskı dönemi onların yetişme dönemlerinde zaten var olduğu için aydınların üzerinde hep bir “devlet eli” korkusu zaten bulunmaktaydı. Belki de Tanzimat dönemi aydınlarının mizaçlarıyla Servet-i Fünun aydınlarının mizaçlarının bu kadar farklı olmasının nedenleri arasına bu da eklenebilir çünkü bu siyasi baskı dönemi Servet-i Fünun dönemi aydınların içe kapanık olmasını sağlayan en önemli Fünun döneminin siyasi ortamı diye bir başlık atmamızı sağlayan en önemli etken 30 yıllık Abdülhamid baskısının son 10 yılda çok fazla artmış olmasıdır. Bu son 10 yıllık dönem de Servet-i Fünun edebiyatı dönemine denk gelmiştir. Kendi aleyhine ciddi çalışmalarının olduğunu bilen II. Abdülhamit, aydınların üzerindeki baskısını daha da arttırmıştır. Bu baskı, şairlerin şiirlerine de yansımıştır. Kaçma fikri, marazi düşünceler, aşırı duygusallık bu dönem şairlerinin şiirlerinin önemli konuları arasındadır. Yukarıda da açıkladığımız gibi şairin de mizacı burada önemlidir ama edebî bir ürün ortaya koyan şair, kendi beslendiği sanatsal ortamı, kelimelerle açığa çıkarır. Bu yüzden de Tanzimat dönemi ikinci dönem şairlerden Recaizade Mahmud Ekrem ve Abdülhak Hamit’in kendi şiirlerindeki işledikleri melankolik duygular, Servet-i Fünun dönemi şairlerinde de görülmektedir. Ama, Recaizade Mahmud Ekrem ve Abdülhak Hamit’in de II. Abdülhamit’in baskı döneminde edebî ürünler verdiklerini de Servet-i Fünun Döneminin Sanatsal OrtamıServet-i Fünun dönemi aydınları tam bir sanat aşığı idi der Prof. Dr. Kenan Akyüz, Modern Türk Edebiyatının Ana Çizleri adlı eserinde. Servet-i Fünun dönemi şairlerinin, Tanzimat dönemi aydınları gibi Türk edebiyatını Batı’nın seviyesine taşımak istediklerini dile getirir. Bu düşünce ile özellikle Fransız edebiyatını irdelediklerini ve Fransız edebiyatını örnek aldıklarını söyler. Lakin bu, Servet-i Fünun dönemi aydınlarının tek özelliği Fünun dönemi aydınları gerek siyasi baskılar yüzünden gerekse de kendi mizaçları yüzünden halktan kopuk aydınlardır. Bir Namık Kemal gibi “Vatan” adlı bir piyes yazıp bu piyes ile binlerce insanı hürriyet sloganları ile sokağa dökememişlerdir. İstisnaları olmakla birlikte bu dönem aydınlarından Tanzimat birinci dönem aydınları gibi bir hürriyet aşkı Fünun aydınları “sanat için sanat” anlayışlarını benimsemişlerdir. Burada önemli bir nokta vardır. Sanat için sanat anlayışının benimsenmesi Tanzimat ikinci dönemde başlamıştır; Servet-i Fünun aydınlarını sanat anlayışı bakımından inşa eden gelenek de Tanzimat ikinci dönem geleneğidir. Recaizade Mahmud Ekrem ile Abdülhak Hamit Tarhan bu dönemin iki büyük şairidir. En basit örneği, Tevfik Fikret Galatasaray Sultanisi’nde okurken Recaizade Mahmud Ekrem onun hocası olmuştur. Bu dönemde eğitim çok önemlidir çünkü en önemli okullar lise olarak Galatasaray Lisesi ; üniversite olarak da Darü’l Fünun yani şimdiki İstanbul Üniversitesidir. Dönemin edebiyatçıları da bu okullarda ders vermekte ve elbette kendi düşüncelerini aşılamaktadırlar. Hal böyle olunca Türk edebiyatında, Cumhuriyet dönemine kadar tüm dönemler birbiri ile silsile gelenekten yetişen Servet-i Fünun dönemi aydınlarının ilk işi o geleneği yıkmak olmalıdır ki işe de böyle başlamışlardır. Servet-i Fünun döneminde abes- muktebes tartışması, klasiklerin çevrilmesi tartışması ve dekadan polemiği Servet-i Fünun dönemini daha da güçlendirmiştir. Şimdi kısaca bu tartışmalara Servet-i Fünun Dönemindeki Önemli Kalem SavaşlarıServet-i Fünun döneminde birçok kalem savaşı yaşanmıştır; dekadan polemiği, klasiklerin çevrilmesi tartışması gibi. Yalnız, bu dönemde eski – yeni tartışmasının bir cephe gibi gruplaşmasını sağlayan önemli bir olay vardır Abes – Muktebes tartışması. Bu tartışma eski edebiyatı savunan ile yeni edebiyatı savunan aydınları adeta bir savaş arenasına sokar gibi 1896 yılında yani aslında Servet-i Fünun dönemi başlangıç tarihindedir. Buna göre Hasan Araf, “Malumat” adlı dergide bir şiir yayımlar“Zerre-i nurundan iken muktebesMihr ü mehe bakmak abes” Hasan AsafBu şiir, Osmanlı Türkçesinin zorunluluğu olarak Arap alfabesi ile yazılmıştır. Eski edebiyat yani divan şiirinde de Arap alfabesinin kullanılmasından kaynaklı “göz için uyak” anlayışı vardır. Bilmeyenler için durumu şöyle izah edelimArap alfabesinde, şimdiki alfabemiz gibi tüm harflerin kalınlık - incelik bakımından tek değeri yoktu. Örneğin “s” harfi eğer “a,ı,o,u” yani kalın harflerle kullanılacaksa “sad” yani “ص” yazılırdı. Eğer “s” sesi “e,i,ü,ö” gibi ince harflerle kullanılacaksa “sin” yani “س” ile yazılırdı. Ayrıca Arapça ve Farsça bazı sözcükler, orijinalinde ince sıradan olmasına rağmen bazen kalın sıradan bir sesle yazılırdı. Bu kelimeler ise ezberlenmek durumunda idi. Osmanlı devletinin kullandığı alfabede “g, s, k” sesinin kalınlık – incelik durumuna bağlı yazım farkı; “h, t” sesinin de sadece kalınlık – incelik değil imladan kaynaklı birden fazla yazılış özelliği vardı. Göz için uyak da beyit sonundaki harflerin aynı harften olmasıdır. Örneğin beyitlerin sonundaki sözcükler “sin” harfi ile bitmeli; aynı dizede bir beyit “sin” birisi “sad” ile açıklamaya göre “abes” “عبث” şeklinde yazılırken “muktebes” “مقتبس” şeklinde yazılır. Yani birisinin sonu “peltek s” diğeri ise “sin” sesidir. Hal böyle olunca bu durum Hasan Araf’ın topa tutulmasına neden olur; çünkü Hasan Araf ya şiir yazmasını bilmiyordur ya da bu durumu kasten şiir taraftarları, Hasan Araf’ı henüz kafiyeyi bilmeden şiir yazıyor diye itham ederken Hasan Araf’ın savunması gecikmedi. Hasan Araf, kafiyeyi bilmez değildi; o, sadece göz için uyak değil kulak için uyak anlayışını kabul ediyordu. Sonuçta Türkçede peltek s denilen esas bir harf yoktu; bu harf Arap alfabesine özgü bir harfti ve biz sadece imlada bu harfi kullanıyorduk. “Peltek s” sesi telaffuz da yoktu. Bu bakımdan “abes” kelimesi de “muktebes” kelimesi de seslendirmede aynı idi. Hasan Araf, Recaizade Mahmut Ekrem’in de savı ile “ kulak için kafiye” anlayışında olduğunu bu göz için kafiye anlayışı ile değil kulak için kafiye anlayışı ile şiir yazdığını dile getirdi. Hasan Araf’ın bu savunması edebiyat dünyasını ikiye yıldır eski şiir – yeni şiir davası ilk kez sistemli bir hal aldı ve yeni şiiri savunanlar Recaizade Mahmut Ekrem’in sayesinde Servet-i Fünun dergisi çatısında birleştiler. O zamanlar Galatasaray Sultanisi’nde öğretmenlik yapan Ekrem, Servet-i Fünun başına 7 Şubat 1896 yılında Tevfik Fikret’i getirdi. Böyle bir toplanma, yeni şiir taraftarlarını daha da güçlendirdi ve Servet-i Fünun dönemi başlamış bu toplanmanın nedenlerini maddeler halinde sıralayıp daha sonra Servet-i Fünun dergisine göz atalımOsmanlı devleti bu dönemde ilk kez Rusya’nın isimlendirmesi ile “hasta adam” konumunda idi. Devletin bu güçsüz hali, Servet-i Fünun sanatçılarının ruh durumunun yılından bu yana süren II. Abdülhamid baskısı; ayrıca diğer adı ile 93 Harbi olarak bilinen Türk – Rus savaşının yıkıcı etkisiBüyük oranda devlet yardımı ile çıkan dergilere “siyasetten başka her şey” levhasının asılması ve aksi durumda dergilerin maddi sorunlar yüzünden kapatılma noktasına gelmesi. Bu duruma kısaca dergilerin ya da gazetelerin kendi ekonomileri ve buna bağlı olarak bağımsızlıkları olmaması da iki maddedeki duruma bağlı olarak aydınların toplumsal konulara değil bireysel konulara yönelmesiTanzimat döneminde gördüğümüz “halkın anlayacağı dil” sloganından vazgeçilmesi = çünkü halka anlatacak herhangi bir şey kalması, devlet, kendi hakkında ve toplumsal sorunlar hakkında konuşulmasını yasakladı Halka bir şey anlatma çabasına olmayan aydın zümrenin sadece birbirileri ile görüşerek oluşturdukları kapalı bir saha oluşması; buna bağlı olarak da aydınların kendi dillerini oluşturması ve edebiyat dilinin ağırlaşmasıTanzimat dönemi aydınlarının aksine Servet-i Fünun aydınlarının 40 yıllık bir eğitim sürecinden geçmeleri; bu aydınlarının hoca olacak derece Batı edebiyatına hakim olmaları ve 40 yıl boyunca onlara kendi deneyimlerini anlatan bir aydın kitlesinde yetişmiş olmaları =Oysa bunun tam tersi olarak Tanzimat sanatçıları halkın içinden geliyordu; Servet-i Fünun aydınları ise halktan kopuk bir yaşantıya sahiptiler ; kısaca Servet-i Fünun aydınları toplumdan kopuk, izole bir aydın kitlesi idi.Recaizade Mahmut Ekrem, Galatasaray Sultanisi ve İstanbul Üniversitesi’nde öğretmen olması; onun öğrencilerin Tevfik Fikret gibi daha sonra Servet-i Fünun’un bel kemiğini oluşturacak aydınlar olması ve Ekrem’in Batı şiirini savunan Fünun döneminde yapılan diğer önemli kalem savaşları şunlardırBatı klasikleri Türkçeye çevrilsin mi çevrilmesin mi?Dekadanlık nedir? = Bu tartışma için adresinde bulunan” Dekadanlık ve Dekadizm Nedir” adlı makaleme bakabilirsiniz.3. Servet-i Fünun Dergisi, Kuruluşu, Edebiyat-ı Cedide’nin Yayın Merkezi OluşuServet-i Fünun isminin asıl anlamı “fenlerin hazinesi / ilimlerin serveti” dir. Kuruluş amacı da zaten okuyucuya fen bilimleri hakkında bilgiler vermektir. Bu amaçla 27 Mart 1891 yılında Ahmet İhsan Tokgöz tarafından kuruldu. Tam 2464 sayı çıkaran Servet-i Fünun 26 Mayıs 1944 yılında yayın hayatına son verdi. İlk zamanlar yani kadar Servet gazetesinin haftalık eki olarak çıkıyordu. Magazinsel nitelikte ilmi konular hakkında bilgiler veriyordu. Edebiyat namına Nabızade Nazım’ın “Seyyire-i Tasemüh” adlı romanı burada tefrika edildi; bunun yanında yine Nabızade Nazım edebî konularda makaleler, denemeler yazıyordu. Daha sonra kadroya Dr. Besim Ömer Paşa, Halit Ziya Uşaklıgil de Edebiyat-ı Cedide hareketinin yayın organı olması Recaizade Mahmut Ekrem’in Ahmet Tokgöz’e dergiyi Tevfik Fikret’e devretmesini önermesi ile başladı. Bu teklife neden olan olay da yukarıda anlattığımız “abes – muhtebes” tartışması oldu. 256. sayıda 7 Şubat 1896 yılında Tevfik Fikret derginin başına geçti ve artık dergi yeni edebiyatçılarının yayın organı halini aldı. Dergiyi hem Ahmet Tokgöz hem Tevfik Fikret beraber yönetiyordu. Bu halde dergiye yeni yazarlar alınmaya başlandı Cenap Şahabettin, Mehmet Rauf, Hüseyin Cahit Yalçın, Ahmet Şuayb, Hüseyin Siret, Hüseyin Suat Yalçın, Süleyman Nazif Ahmet İhsan Tokgöz ile Tevfik Fikret arasında bir anlaşmazlık çıktı ve Tevfik Fikret görevinden kendi isteği ile ayrıldı. Yazı işleri sorumlusu olarak Hüseyin Cahit Yalçın geldi ama Servet-i Fünun dergisi yine bir edebiyat dergisi gibi çıkmaya devam etti. Lakin Hüseyin Cahit Yalçın “Edebiyat ve Hukuk” adında bir makale yayımladı; daha doğrusu bu makaleyi Fransızcadan Türkçeye çevirerek yayımladı. Bu makalede Fransız devrimi zamanlarının anlatılması derginin geçici bir süre kapatılmasına neden oldu. Mahkemede dergi yöneticileri aklandı ve Servet- i Fünun dergisi yeniden açıldı ama aklanmasına rağmen Hüseyin Cahit Yalçın dergiden ayrıldı. Ahmet İhsan Tokgöz de “sadakat ve kulluk şartlarına uyacak yolda makaleler” yazmaya, saraya söz verdi. Dergi, Hüseyin Cahit Yalçın’ın ayrılması ve bu sözü vermesi ile fenni konulara geri döndü. Ardından 553. sayıdan sonra eski magazinsel kimliğine Servet-i Fünun dergisinde sadece 297 sayı yazan yani sadece 42 hafta yazan yeni edebiyatçılar daha sonra ne yaptı ? Meşrutiyetin 1908 yılında ilan edilmesi ile Fecr-i Ati adında bir topluluk, Servet-i Fünun dergisini yeniden yayın organı olarak seçti. Harf devrimden sonra ise Resimli Uyanış adlı bir dergi yeniden çıkmaya başladı ve altına “Servet-i Fünun dergisinin devamı” yazıldı. Bu dönemde de edebiyatta yeni şeyler arayan gençlerin kapısı oldu. Ahmet İhsan 1942 yılında hayata gözlerini yumdu ama dergi yine çıkmaya devam etti. 26 Mayıs 1944 yılında yayın hayatından Servet-i Fünun Edebiyatı Nedir?Servet-i Fünun dergisi etrafında toplanan Edebiyat-ı Cedidecilerin yani yeni edebiyatçıların yarattıkları edebiyat ne idi, edebiyatımıza ne gibi katkıları oldu; şimdi biraz onlara Fünun aydınları yani Edebiyat-ı Cedide aydınları toplumdan izole bir aydın kitlesi idi. Bu bakımdan edebî alanda şu işleri yaptılar = temel olarak şiirde değişiklik yaptıkları için sıralanan maddeler genelde şiir ile alakalıdır Divan edebiyatından bozma olan serbest müstezat adında bir şekil buldularFransız şiirinden alınan sone nazım şeklini kullandılarNe Fransız şiirinde bulunan ne de eski şiirde bulunan, nazımda kafiye kolaylığı sağlayan yeni bir nazım şekli icat konusunu sınırsız hale getirdiler. “Her güzel şey” değil “ her şey” şiirin konusu oldu; tabiî ki siyasi ve toplumsal konular hariç = Servet-i Fünun döneminde siyasi ve toplumsal konularda şiir yazanlar da vardı ama bu sesler cılız seslerdiAile hayatına ait samimi duygular şiirde önemli bir yer tutar. Ayrıca doğayı sübjektif görerek şiire ülkelere, daha önce hiç görmedikleri yabancı ülkelere kaçma hevesi Servet-i Fünun dönemi eserlerinin en belirgin romantizm akımını değil, Fransız edebiyatında hoşlarına giden tüm akımları şiire getirdiler. Sembolizm, bu akımlardan en çok ilgilenilen akım akımlar getiren Servet-i Fünun aydınları ayrıca yeni hayal ve duyuşları da beraberinde getirdiler. Yalnız bu durum onları yeni kelimeler bulmaya zorladı. Şiir dilinde Arapça ve Farsça kelimelerin sayısı çok arttı. Öyle ki şiirler, sözlük olmadan anlaşılmaz hale geldi. Şiirlerinin dilinin bu kadar ağır olması, bu şiiri sadece onu anlayacak aydın kitleye hapsetti. Sadece aydın kesiminin anlayabileceği bir şiir dili ortaya çıktı. Bu bakımdan da “ sanat sanat içindir” anlayışı hakimdi Servet-i Fünun aydınları sadece Arapça ve Farsça kelimeleri almadılar, Fransızca söz dizimini de Türkçeye adapte ettiler. Arapça – Farsça sözcükler dilden atılırdı ama söz dizimindeki bir değişiklik Türkçenin ciddi yaralar almasına neden olabilirdi. Servet-i Fünun aydınları kafiyeyi belirli sınırlar içinde genişlettiler ama aruza ısrarla bağlı kaldılar. Hem Batılı nazım şekillerini alma hem de aruzdan vazgeçememe, aydınları ciddi bir şiir tekniği geliştirmeye itti. Aruzu, Türkçeye uyarlama konusunda çok başarılı oldular. Osmanlı Türkçesinin, aruz vezni çerçevesinde yazılan en iyi şiirleri bu dönemde ortaya Servet-i Fünun döneminin ilk zamanlarında yanı Tanzimat döneminde olduğu gibi romantizm akımı görülür. Bugün Aşk-ı Memmu ile iyi realist roman örneği veren Halit Ziya Uşaklıgil’in ilk romanı “Nemide”, “Aşk-ı Memu” romanının aksine tam bir romantik romandır. Üstelik “Aşk-ı Memnu” romanında bile romantizm kırıntıları görülmektedir. Bu durum için şöyle söyler Prof. Dr. Kenan Akyüz “Romantizmin rağbet gördüğü ve realizmin yeni yeni tanınmaya başladığı bir devirde yetişmiş olan Servet-i Fünun romancılarının romantizm tesirinden birdenbire kurtulmalarına elbette ki imkan yok.” Kenan Akyüz, Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri, İnkılap Kitabevi, 1995, da üslubu ve dili tıpkı şiir dili gibi ağırdı. Namık Kemal ile başlayan süslü cümle kurma modası Servet-i Fünun’da en üst düzeye Fünun romanlarında teknik kusurlar hemen hemen yoktur. Teknik bakımdan tam bir romana bu dönemde sahip olduk. Olayların mantık çerçevesinde olması, konuşmalar sözlüklerin diplerinden çıkarılan Arapça – Farsça sözcüklerde üçlü, dörtlü tamlamalar yapan Servet-i Fünun aydınları kuşkusuz en büyük kötülüğü Türkçeye yaptılar. Bugün, dört yıllık Türk Dili ve Edebiyatı bölümü mezununun bile zor anlayacağı bir Türkçe ile yazılan romanlar, Türkçenin yara almasından başka bir işe Fünun aydınları, aydının halkın öncüsü olduğu fikrine kalben ve zihnen bağlıdırlar. Bu bakımdan da romanlarında, batılılaşmış aile örneklerini, kendi istekleri yönünde batılılaşan insanları işleyerek hayal ettikleri batılı insan tarzını yaratmayı amaçladılar. Servet-i Fünun romanındaki tüm karakterler Fünun romanı sosyal davalara sadece değinir;onu konu yapamaz. Bireyin iç dünyasına yönelir,sosyal hayatı sadece tasvir eder. Aslında bu, uymak istedikleri realist roman anlayışına çok da ters Fünun romancıları, romanlarında gözleme yer vererek, hayal unsurunu neredeyse yok etmişlerdir. Servet-i Fünun romanlarının mekanı genelde İstanbul’dur. Eserlerinde gözleme yer vermek isteyen aydınların = aynı zamanda İstanbul’dan dışarı neredeyse hiç çıkmamış, hiç Anadolu’ya gitmemiş olan aydınların İstanbul’u mekan olarak seçmeleri gayet SÖZServet-i Fünun dönemi Türkçe için büyük bir zarar olsa da Türk edebiyatının çağdaşlaşması açısından önemli bir adımdır. Özellikle roman açısından tekniğin oturması, klasik eserlerin çevrilmesi edebiyatımızı bir nebze olsun çağdaş edebiyat düzeyine getirmiştir.

serveti fünun dönemine ait şiirler